زندگینامه سید عبدالرحیم ملا سعید مولوی (مولوی کرد)

سید عبدالرحیم ملا سعید مولوی (مولوی کرد)

Mola saeed molavi (molavi kurd)

 زندگینامه استاد مولوی کرد:

ژیونامه‌و مامۆسا مه‌وله‌وی
سه‌ی ئه‌وڕه‌حیم زاڕۆڵه‌و مه‌ڵا سه‌عید نه‌وه‌و مه‌ڵا یۆسۆ جان كوڕوو مه‌ڵا عه‌بووبه‌كر موسه‌نێف چۆڕیا كه نه‌سه‌بشا میاڤۆ لا پیر خدروو شاهۆی. نازنامێ شێعریه‌ش مه‌عدوومی و دلێ فه‌رهه‌نگ و ئه‌ده‌بیاتوو كورده‌واری و به تایبه‌ت هه‌ورامانیه‌نه به مه‌وله‌وی نامێش به‌ر كه‌ردێنه. ئاد ساڵۆ 1221ی كۆچی مانگیه‌نه, ده‌گاو سه‌رشاته‌و مه‌حاڵوو تاوگۆزوو كوردستانوو عێراقیه‌نه و دلێ یانێوی فه‌رهه‌نگی و دینیه‌نه پاش نیانه‌ دنیای. هه‌ر چا بنه¬ڕاو زاوڵه‌یه‌نه چنی یانه‌یاشا لوه‌ی په‌ی ده‌گاو بیژاوه‌ی نزیكوو شاروو هه‌ڵه‌وجه‌ی. چاگه‌نه لا تاته‌یشه‌وه ده‌سش كه‌رد فێر بیه‌ی قورئانی و بنه‌ڕاو ئه‌و كتێبه مه‌زهه‌بیه‌كا. شۆنۆ ئانه‌یه‌ره پێسه باڤوو ئا زه‌مانه‌یه په‌ی درێژه‌داو وانه‌ی و فێر بیه‌ی زانستی لوا په‌ی ئه‌و شار و ده‌كاكێ هه‌ورامانی و كوردستانی. یه‌كه‌م لوا په‌ی پاوه‌ی و شۆنیشه‌ره ده‌گاو چۆڕی و ئاخریچه‌وه لوا په‌ی سنه‌ی و مزگی وه‌زیروو ئاگه‌یه‌نه خه‌ریكیانه ده‌رسی. دماو ئانه‌یه‌ره لوا په‌ی بانه‌ی و شۆنیشه‌ره گێڵاوه په‌ی سلێمانیه‌ی و مزگی گه‌وره‌و ئا شاریه‌نه خزمه‌توو زانا و پایه‌به‌رزوو ئا شاریه‌نه یانێو شێخ نۆدێ ده‌رسش وانا. شۆنیشه‌ره لوا په‌ی جوانڕۆی و دماته‌ر لواوه په‌ی سنه‌ی و دمائاخریچه‌وه دیسانه‌وه گێڵاوه په‌ی سلێمانیه‌ی و خزمه‌توو مه‌ڵا ئه‌وڕه‌حمان نۆتشه‌یه‌نه كه موفتی ئا وه‌خته‌و سلێمانیه‌ی و ئێمام جومعه‌و مزگی مه‌ڵكه‌ندی بێ ده‌رسوو فێركاریش ته‌مامنا و ده‌سوو ئادیه‌وه ئیجازه‌نامه‌ش گێرت. 
مه‌وله‌وی دماو ئانه‌یه‌ره لوا په‌ی ده‌گاو چرۆستانه‌ی جه ده‌ورووبه‌روو هه‌ڵه‌وجه‌ینه و چاگه ده‌سش كه‌رد وانه واته‌ی. به‌ڵام شۆنۆ ماوه‌یویه‌ره هه‌واو ده‌روێشی كێشا لا وێش و لوانه دلێ سه‌روه‌شی مانای. ئینه بی كه لوا په‌ی ته‌وێڵێ و چاگه‌نه لوانه خزمه‌توو شێخ عوسمان سێڕاجه‌دینی و جه واقێعه‌نه بی به ده‌روێشوو ئادی. دماو چن ساڵاره ملۆ په‌ی ده‌گاو بیاوڵه‌ی و چاگه‌یچه‌وه ملۆ په‌ی ده‌گاو گونه‌ی و چن ساڵێو چانه مه‌نۆوه. شۆنۆ ئانه‌یه‌ره ملۆ په‌ی شه‌مێرانی په‌ی لا شێخ عه‌لی عه‌بابه‌یلێ كه ڕاوبه‌ری و ئێداره‌و ئاگه‌ی ده‌سشه‌وه بیه‌ن. شێخ عه‌لی حورمه‌ت و ئێحتێرامێوی فره منیۆره په‌ی مه‌وله‌وی. به‌داخه‌وه شۆنۆ ماوه‌یویه‌ره ئێداره‌و فه‌رمانداری شه‌مێرانی جه شێخ عه‌لی مسنیۆوه و مدیۆ ده‌سوو عوسمان خاڵه‌ی كه جه گه‌وره‌كاو ئه‌ده‌بوو تایفه‌و یه‌زدان به‌خشی بیه‌ن. ئاكام و عاقیبه‌توو ئی هه‌رمانێچه‌نه؛ مه‌وله‌وی شه‌مێرانه‌نه ملۆ و گێڵۆوه په‌ی دیاروو وێش و تا دما هه‌ناسه‌و ژیوایش ئێتر سه‌رشاته‌نه مه‌زیۆوه. 
مه‌وله‌وی ساحێبوو چننه دانه به‌رهه‌مان:
الفضيله كه 2031 هۆنیێ عه‌ره‌بیێنێ و ساڵۆ 1285ی كۆچی نریه‌ینێره و به ته‌مام مانا به‌رهه‌مێوی هونه‌ریا كه مانه‌ی قووڵێ و به‌رزێش چنه‌نێ. 
 العقیده المرضیه كه سه‌رجه‌م 2452 هۆنیێ كوردیێنێ و ساڵۆ 1352یه‌نه لاو مه‌حیه‌دین سه‌بری ئه‌لنه‌عیمی جه مێسره‌نه چاپ كریه‌ینێ.
الفوائح كه 527 شێعرێ فارسیێنێ و چنی عه‌قیده كوردیه چاپ كریه‌ینێ. 
  ئاژه‌و ماڵی و ئێقتێسادی مه‌وله‌وی پێسه ئه‌و گه‌وره‌كێ ئاسمانوو ئه‌ده‌ب و زانایی ئی وه‌ڵاتیه فره تاریفی نیا. به‌ڵام ئی پیا گه‌وره به سه‌ربه‌رزی پی ژیوایه ڕازی بیه‌ن و شانازیش پنه كه‌رده‌ن و پێشه‌و ده‌روێشی وێش جه خوان و سفره‌و سانه‌كا لاشه‌وه ئازیزته‌ر بیه‌ن.  
جه شێخ مسه‌فای هه‌ولێری گێڵناوه كه واته‌نش: ڕوێوشا حاجی مه‌ڵا ئه‌حمه‌دی نۆتشه¬ای لوا بێ په‌ی دیداروو مه‌وله‌وی. یانه‌و مه‌وله‌ویچه‌نه چێوێو مه‌یۆزیۆوه كه په‌زیرایی كه‌را جه مامۆسای. هه‌ر جۆرێو بۆ ئا شه‌وێ دلێ كۆمه‌ڵۆ یارا و ڕه‌فێقانه به شادی و وه‌شی میاونا به سه‌حه‌ر. نیمه‌ڕۆ ساحبوو ئا ڕۆیه ده‌س كه‌را به نانێ یه‌وینه و به دۆ وارده‌ی و ... وه‌ختوو نان وارده‌ینه مه‌ڵا ئه‌حمه‌د فره تاریفێ نانه‌كێ كه‌رۆ و ... مه‌وله‌ویچ جه جوابه‌نه ماچۆ: مێمانێو پێسه جه‌نابیت په‌ی ئێمه ده‌سكه‌وتێوی گه‌وره‌ن, هه‌ر پا بۆنه‌نه كه به وه‌شته‌رین وارده‌مه‌نی خوڵكه‌ش كه‌رمێ و عالته‌رین چێوش په‌ی منیه‌یمێره!. ئاشكران په‌ی كه‌سێوی كه یانه‌نه هیچش نه‌بۆ په‌ی وارده‌ی؛ جه نان و دۆی وه‌شته‌ر نیا. پێسه قه‌دیمیێ ماچا: دیاری شوانه‌ی یام شنگیه‌نه یام هاڵه‌كوكی. پی گردوو حاڵیه‌وه مامۆسا مه‌وله‌وی قه‌ناعه‌توو وێش جه هه‌زار سفرێ سان و وه‌زیری خاسته‌ر زانه‌ینێ. پیایوی ده‌س لوا پێسه فه‌رهاد میرزای قاجاری كه مه‌وله‌ویش وه‌ش سیان, مه‌وله‌ویش خوڵكه كه‌رده‌ن كه به‌ی په‌ی ئێرانی و لاشه‌نه بۆ. به‌ڵام مه‌وله‌وی قه‌بووڵش نه‌كه‌رده‌ن و پی هه‌رمانێشه سه‌له‌منانش كه هیچ ته‌ماعێوه‌ش به ماڵوو دنیای نیه‌نه. 
جه حه‌سه‌ن به‌گوو عه‌لی به‌گوو جافی گێڵناوه كه: دماو ئانه‌یه كه مه‌حموود پاشاو جافی یاوان به شایی و به ده‌سه‌ڵاتی, ڕوێو جه ڕوه‌كا سه‌روو چێوێوی مه‌وله‌وی دڵگیر و نگه‌ران بۆ چنه‌ش و پی شێوه نامێوش په‌ی منویسۆ: 
ئه‌گه‌ر شانازی تۆ ئانه‌نه كه جه مه‌حموود پاشاو جاف¬یه‌وه یاوانی به شایی؛ شانازی من ئانه‌نه كه مه‌وله‌وی بیه‌نا و مه‌وله‌وی مه‌نوه‌وه. دما ساڵه‌كێ ته‌مه‌نوو مه‌وله‌وی چن قۆرت و ته‌نگ و چه‌ڵه‌مێش كه‌وتێنه. كتێبخانه‌كه‌ش سۆت و فره‌و كتێب و دیوانه‌كاش سۆتێ. هامڕاو ژیوایش یانێو عه‌نبه‌ر خاتوونه كه لاو ئادیه‌وه فره‌یچ وه‌شه‌سیاوه بێ, كۆچی دماییش كه‌رد. مه‌وله‌وی وێچش كۆر بۆ كه هه‌ر ئا كۆریه بۆ به نوونگه‌و جه‌ به‌ینلوایش. تا ئینه كه ساڵۆ 1300 كۆچی مانگی فه‌وت كه‌رۆ و جه قه‌برسانوو ئه‌سحابه‌ی نزیكوو ده‌گاو سه‌رشاته‌ینه ئه‌سپه‌رده‌ش كه‌را.     

                      منبع: اپلیکیشن استاد مولوی  کوورش ئه مینی